Atatürkçü Düşünce Derneği'nden üç önemli anma
Atatürkçü Düşünce Derneği Edirne Şubesi tarafından Köy Enstitülerinin kuruluşu, Ulusal Egemenlik Haftası ve 1924 Anayasasının kabulünün 95'inci yıldönümü anıldı.
Ulusal Egemenlik Haftası ile ilgili açılış konuşmasını yaparak bilgiler veren Atatürkçü Düşünce Derneği Edirne Şube Başkanı Celil Özcan 17-23 Nisan Ulusal Egemenlik Haftası nedeniyle etkinlik düzenlediklerini ve 1924 Anayasası’nın 95’inci yıldönümünü kutladıklarını söyledi.Özcan, Atatürk’ün önderliğinde kurulan Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin temelinin müdafaa-i hukuk olduğunu belirtti.
Dernek binasında düzenlenen programda, 17 Nisan Köy Enstitülerinin kuruluşunun 79. yıldönümü olması dolayısıyla da ADD Edirne Şubesi Başkan Yardımcısı Kamuran Aladağ dernek üyelerine açıklamalarda bulundu.Ardından dernek üyelerinden Kader Onay, Köy Enstitüleri Marşı’nı okudu.
“Devletlerin rejimini düzenleyen üst yasalardır”
20 Nisan 1924 tarihinde kabul edilen 1924 Anayasası’nın 95. Yıldönümü dolayısıyla hazırlanan basın açıklamasını okuyan ADD Şube Yazmanı Ertan Çekiç,Anayasaların, devletlerin rejimini, teşkilatlarını, siyasal ve sosyal yapılarını,temel organlarını, kişileri temel hak ve özgürlüklerini belirleyen, bunların kuruluşbiçimlerini, görev ve yetkilerini düzenleyen üst yasalar olduğunu dile getirdi.
Türk hukuk sisteminde en başından itibaren, anayasanın üstünlüğü ilkesinin egemen olduğunu belirten Çekiç, “Cumhuriyetin ilan edilmiş olmasına ve organlarının oluşturulmasına karşın,olağanüstü bir dönemde çıkarılmış olan 1921 Anayasası, Yeni Türk Devletininihtiyaçlarına uzaktı. 1 Kasım 1922 tarihinde, Saltanatın da kaldırılması ile yenidevletin gereksinmelerine cevap verecek ve toplumu yönlendirecek yeni bir Anayasagereksinimi zorunluluk olarak ortaya çıkmıştır.Mustafa Kemal Atatürk’e göre yeni Anayasa “Devletin şeklini ve millet tarafından hükümetin kurulması yolunu tespit eden, millet ile hükümetin karşılıklı hak ve ödevlerinigösteren, yasa yapma yetki ve yürütme kuvveti arasındaki iş bölümünü ve ilişkileridüzenleyen bir metin olmalıdır”ifadelerine yer verdi.
20 Nisan 1924'te yürürlüğe giren yasa resmi adıyla Teşkilât-ı Esasîye Kanunu’nun, 1921 tarihli Teşkilât-ı Esasîye Kanunu'nu yürürlükten kaldırdığını söyleyen Çekiç,“Birkaç önemli değişiklikle 1961'e dek yürürlükte kalmıştır. 10 Ocak 1945'te içeriği değiştirilmeden, dili Türkçeleştirilerek yeniden kabul edilmiştir.Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk anayasası olan 1924 Anayasası, altı bölüm halinde 105 maddeden oluşmaktadır” dedi.
“Kurum ve kuruluşu bünyesinde taşır”
1924 Anayasası, çökmüş bir imparatorlukla, buimparatorluğun tasfiyesi ve yeni bir devletin kuruluşu sürecinde Türkiye Cumhuriyetinin ilk anayasası olduğunu belirten Çekiç, Bu nedenle 1924 Anayasası’nın içeriğindesistematik anayasal düzene ilişkin birçok kurum ve kuruluşu bünyesinde taşıdığını söyledi.
1924 Anayasası’nın özellikleri
1924 Anayasası’nın özellikleri hakkındaki bilgilere yer veren Çekiç; “Egemenlik kayıtsız ve şartsız milletindir.Devletin yönetim şekli cumhuriyettir.Devletin dini İslam, başkenti Ankara ve dili Türkçedir.Devletin başkenti, rejimi ve bayrağı değiştirilemez. Yasama ve Yürütme yetkileri meclise aittir. Yargı, bağımsız mahkemelerce yürütülür.Meclis; yürütme yetkisini seçtiği Cumhurbaşkanı ve onun atadığı Bakanlar kanalıyla kullanır. Meclis; hükümeti her zaman denetler. Üst üste aynı kişi Cumhurbaşkanı seçilebilir. Seçimler dört yılda bir yapılır. Seçmen yaşı 18 olacaktır” dedi.
“Değişen şartların gerekçesi olarak doğmuştur”
1924 Anayasası’nın gerçekleştirilen inkılâpların ve değişen şartların gerekçesi olarak doğduğunu söyleyen Çekiç, “Bu anayasada yapılan değişikliklere bakıldığında Devletin dini İslam’dır ibaresi 1928 yılında kaldırıldı. Böylece laikliğe tam bir geçiş sağlandı.Seçmen yaşı 18’den 22’ye çıkartıldı.Ormanlar, devlet kontrolünde olması için devletleştirildi.1934 yılında kadınlara seçme ve seçilme hakkı tanındı. Atatürk’ün belirlemiş olduğu ilkeler anayasaya girdi. 1937 yılında Laiklik maddesi anayasaya girdi. Toprak reformu yapıldı.1946 yılından sonra çok partili siyasi hayat kabul edilmiştir.1946 yılından itibaren tek dereceli seçim sistemi benimsenmiştir.Parlamenter sistemin ayırıcı özelliği; yürütme organın, yasama organından kaynaklanması ve ona karşı sorumlu olmasıdır” şeklinde açıklamalarda bulundu.
ADD Şube Yazmanı Ertan Çekiç, 1924 Anayasası’nın en uzun süreli ve üzerinde en çok değişiklik yapılan anayasa olduğunu belirterek, Kişi hak ve özgürlüklerini tanıdığını söyledi.
Çekiç sözlerine son verirken; Atatürkçü Düşünce Derneği Edirne Şubesi Yönetim Kurulu olarak, Ulusumuza güven ve millet iradesine saygı anlayışının hayata geçirilebilmesini sağlayan, içerdiğihükümler ve değerler ile genç Türkiye Cumhuriyeti için, dinamik bir modernleşmearacı olarak işlev görmüş olan 1924 Anayasasının 95. Yıl dönümünün kutlu olmasını dilediklerini söyledi.
Ulusal Egemenlik ile ilgili basın açıklamasını ise Şube Saymanı Gökay Bilgin okudu.
Atatürkçü Düşünce Derneği Edirne Şubesi Binasında gerçekleştirilen programda Atatürk’ün sözleri ve şiirler okunarakmini konser verildi.
Atatürk’e göre Ulusal Egemenlik açıklamasını Şube Yönetim Kurulu Üyesi Şemsettin Elbüken, Ulusal Egemenlik ile ilgili sözlerini Şube Yönetim Kurulu Üyesi AdemSaldıran sundu.
Ulusal Egemenlik şiiri Furkan Yence tarafından okundu. Anma programı dernek üyelerinden oluşan koro tarafından günün anlam ve önemine uygun türküleri içeren bir mini konser ile sona erdi.
Özlem Ceylan
