Türk-Yunan mübadelesinde 1 milyon 700 bin mübadil yer değiştirdi
Trakya Üniversitesi (TÜ) Göç ve Mübadele Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Doç. Dr. Hacer Ateş, Türkiye ve Yunanistan arasında imzalanan mübadele sözleşmesiyle Türkiye'den Yunanistan'a giden Rum nüfus 1 milyon 200 bin, Yunanistan'dan Türkiye'ye gelen mübadillerin sayısının ise yaklaşık 500 bin olduğunu söyledi.
Trakya Üniversitesi (TÜ) Göç ve Mübadele Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Doç. Dr. Hacer Ateş, mübadelenin 1923 yılında alınan kararla İstanbul’daki Rumlar ile Batı Trakya’daki Müslümanlar hariç Türkiye’deki Ortodokslar ile Yunanistan’daki Müslüman Türklerin karşılıklı yer değiştirmesi manasına geldiğini söyledi.
Rumeli’den Anadolu’ya kitlesel göçlerin aslında mübadelenin arka planını oluşturduğunu belirten Ateş, “1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı ve 1912-1913 I. Balkan Savaşı başta olmak üzere Anadolu topraklarına büyük göçler yaşanmıştır. Bu süreç “Türk ve Rum Nüfus Mübadelesi” ile devam etmiştir. Lozan’da Türk ve Yunan delegeleri arasında 30 Ocak 1923 günü bir mübadele sözleşmesi ve protokol imzalanmıştır. “Türk ve Rum Nüfus Mübadelesine İlişkin Sözleşme ve Protokol” adını taşıyan bu sözleşme 19 maddeden oluşmaktadır. Sözleşmenin birinci maddesi şöyledir: “Türk topraklarında yerleşmiş Rum Ortodoks dininden Türk uyrukları ile, Yunan topraklarında yerleşmiş Müslüman dininden Yunan uyruklarının, 1 Mayıs 1923 tarihinden başlayarak, zorunlu mübadelesine girişilecektir. Bu kimselerden hiçbiri, Türk Hükümetinin izni olmadıkça Türkiye’ye ya da Yunan Hükümetinin izni olmadıkça Yunanistan’a dönerek orada yerleşemeyecektir.” Dedi.
Ateş, Selânik, Serez, Kavala, Drama, Kalikratya başta olmak üzere Yunanistan’ın çeşitli yerleşim bölgeleri ile Girit, Midilli, Limni, Sakız gibi Ege Adalarından gelen mübadillerin, Hilal-i Ahmer Cemiyeti’nin destekleriyle iskân edildiğini aktardı.
Deniz vasıtalarıyla naklolunan mübadillerin önce liman kentlerinde oluşturulan karantina bölgelerindeki misafirhanelerde bekletildikten sonra Anadolu’nun daha önceden planlanmış olan şehirlerine sevk edildiğini ifade eden Ateş, “Bu hususta Mübadele, İmar ve İskân Vekâleti’nce 10 iskân alanı belirlenmiştir. Birinci alan; Sinop, Samsun, Ordu, Giresun, Gümüşhane, Trabzon, Amasya, Tokat ve Çorum, İkinci alan; Edirne, Tekirdağ, Gelibolu, Kırklareli ve Çanakkale, Üçüncü alan; Balıkesir, Dördüncü alan; İzmir, Manisa, Aydın, Muğla ve Afyon, Beşinci alan; Bursa, Altıncı alan; İstanbul, Çatalca ve Zonguldak, Yedinci alan; İzmit, Bolu, Bilecik, Eskişehir ve Kütahya, Sekizinci alan; Antalya, Isparta ve Burdur, Dokuzuncu alan; Konya, Niğde, Kayseri, Aksaray ve Kırşehir, Onuncu alan ise Adana, Mersin, Silifke, Kozan, Gaziantep ve Maraş’ı kapsamaktaydı. Mübadele konusunu ele alan muhtelif çalışmalarda nüfus verileri farklı zikredilmekle birlikte genel itibarıyla Türkiye’den Yunanistan’a giden Rum nüfus 1.200.000 civarında iken Yunanistan’dan Türkiye’ye gelen mübadillerin sayısı 500.000 civarındadır.” Şeklinde konuştu.
